Chiến đấu giành quyền kế vị A_Lý_Bất_Ca

Đại hãn

A Lý Bất Ca đánh bại A Lỗ Hốt[1]

Khi Oa Khoát Đài Hãn băng hà, một cuộc đấu tranh quyền lực đã nổ ra, với việc quyền lãnh đạo về tay con trai của Oa Khoát Đài là Quý Do vào năm 1246, song Quý Do Hãn lại băng hà năm 1248. Sau cuộc đấu tranh quyền lực khác, các con trai của Đà Lôi - em trai của Oa Khoát Đài, nắm lấy quyền lực. Người con trai cả của Đà Lôi là Mông Kha đã trở thành Đại hãn, cùng với Hốt Tất Liệt chinh phục Nam Tống. Người huynh đệ Húc Liệt Ngột của họ đã dẫn quân Mông Cổ tây tiến, chinh phục Baghdad và tiến đến Syria, hướng về Palestine. Trong thời gian này, tất cả các công việc ở vùng trung tâm của đế quốc nằm dưới quyền kiểm soát của A Lý Bất Ca.

Khi Mông Kha băng hà năm 1259, A Lý Bất Ca được bầu làm Đại hãn trong lúc các đại huynh không có mặt, và nhận được sự ủng hộ của hầu hết các đại thần và các gia tộc quyền lực đang có mặt tại đế đô Cáp Lạp Hòa Lâm (Karakorum), như gia đình của Mông Kha, các vương gia khác của hoàng tộc cùng với các lực lượng khác bao gồm các cận vệ hoàng gia Thổ Nhĩ Hỗ Đặc (Torguud) và quý tộc Thanh Trướng hãn quốc, cũng như người Oát Diệc Lạt Dịch (Oirat), tộc người này liên minh với ông vì một trong những thủ lĩnh Oát Diệc Lạt Dịch kết hôn với con gái của ông. Tuy nhiên, khi Hốt Tất Liệt và Húc Liệt Ngột biết tin về việc Mông Kha băng hà, họ đã phải tìm cách bỏ dở các trận đánh để trở về đế đô phân xử vấn đề kế vị.

Tháng 4 năm 1260, Hốt Tất Liệt được những người ủng hộ bầu làm Đại hãn, cạnh tranh với tuyên bố của A Lý Bất Ca. Do đó đã dẫn đến một cuộc nội chiến giữa hai huynh đệ nhằm giành quyền lãnh đạo đế quốc. Khi Sát Hợp Đài hãn quốc cần một hãn mới, Hốt Tất Liệt đã cố gắng gửi A Tất Thất Cáp (Abishqa), một người trung thành với mình, đi làm hãn. Tuy nhiên, A Lý Bất Ca đã bắt giữ A Tất Thất Cáp và cuối cùng sát hại người này, thay và đó lập một đồng minh của mình là A Lỗ Hốt (Alghu) làm hãn của Sát Hợp Đài hãn quốc. A Lý Bất Ca lệnh cho A Lỗ Hốt phải phòng thủ khu vực để chống lại lực lượng của Húc Liệt Ngột và có thể từ Biệt Nhi Ca (Berke) của Kim Trướng hãn quốc. Tuy nhiên, A Lỗ Hốt đã rời bỏ hàng ngũ của A Lý Bất Ca, giết chết các sứ thần, trong khi đó Hải Đô (Kaidu) vẫn trung thành với A Lý Bất Ca. A Lỗ Hốt và A Lý Bất Ca nhanh chóng phát sinh xung đột trực tiếp, A Lỗ Hốt giành chiến thắng trong trận chiến đầu tiên, song trong trận đánh thứ hai sau đó, A Lý Bất Ca đã giành thắng lợi, buộc A Lỗ Hốt phải chạy trốn về phía tây.

Đầu hàng

Cuối cùng, do chiến tranh liên tục giữa A Lý Bất Ca và đại huynh Hốt Tất Liệt, lực lượng của A Lý Bất Ca bị suy yếu. Hốt Tất Liệt có các đội kị binh Mông Cổ hùng mạnh, các đội quân người Yểm Thái (Alan) và Đột Quyết cùng nhiều đơn vị bộ binh người HánCao Ly. Cáp Đan (Kadan)- một hoàng tử của Oa Khoát Đài, đã ủng hộ Hốt Tất Liệt, ông ta đã đè bẹp quân của A Lý Bất Ca dưới quyền lãnh đạo của tướng A Lam Đáp Nhi (Alandar), và A Lý Bất Ca đã hai lần mất quyền kiểm soát đế đô Cáp Lạp Hòa Lâm. Hốt Tất Liệt cũng cho phong tỏa tất cả hoạt động giao thương từ Hoa Bắc đến Mông Cổ nhằm cắt tiếp tế lương thực của A Lý Bất Ca. A Lý Bất Ca cuối cùng đã phải quy phục Hốt Tất Liệt tại Thượng Đô vào ngày 21 tháng 8 năm 1264. Hốt Tất Liệt xá miễn tội chết cho A Lý Bất Ca song cho xử trảm hầu hết bộ thuộc của ông. Năm 1266, A Lý Bất Ca mất, có thể là bị Hốt Tất Liệt giết.